~ ~ ~ පළමු කතාව ~ ~ ~
යටගිය දවසැ මියුළු නුවරැ වේදේහ නම් රජ කෙනෙකුන් රජ කරන කල්හි, රජ තෙම මහෞෂධ නම් වූ සිය පඬිතුමන් සමග ඇතුළු නුවර උයනට යන්නා හ. උයන දොරැ තොරණෙහි වසන බොහොඬා, රජ්ජුරුවන් වඩින්නා දැක, හිස නමා ආචාර කෙළේ යැ. රජුද ඒ දැක තුටුපහටු වූ සිතැත්තේ, "රජුට කරන සේවය නොමිලේ නම් නොකළ යුතුය"යි දවස් පතා දෙවියට සමාරක් වූ රන් සම්මත මාංශ ආහාරයෙන් ඌ සන්තර්පණය කරන ලෙස රජ පුරුෂයකුට පැවරූහ. පුරුෂයාද රජ අණ පරිද්දෙන් දවස් පතා රත්රන් දෙවියැට සමාරක් වටනා මස් ඌට දෙන්නේය.
උපෞෂත දිනයෙහි මස් වෙළෙඳාම් කරන තැනක් නොවූ හෙයින් පුරුෂයා ද නුවර මුළුල්ලේ ඇවිද වෙහෙසට පත්ව, මස් නොලද හෙයින් රත්රන් දෙවියැට සමාර කටුස්සාගේ කරේ බැන්දාහ. ඉන් මතු දිනෙක රජු ඒ පාරෙන්ම උයන් කෙළි පිණිස යන්නේ, වෙනදා හිස නමා ආචාර කරන බොහොඬා වෙනුවට, සාඩම්බරයෙන් උද්ධච්ච්ව හිස සලන කටුස්සෙකු දිටියෙ ල. "පෙර දා තොරණින් බැස ආචාර කරන බොහොඬා අද මෙසෙයින් මහන්තත්ත කම් පාන්නේ කවර හෙයින්ද"යි පඬිවරයා අතින් විචාරණ ලදුව, මහෞෂධ පණ්ඩිත තෙමේ මෙසේ කී ල. "මහරජ, පෙර වස්තු නැත්තා වූ බොහොඬා තොප දැක නිවට නියාළු ව ආසිරි කෙළේය. දැන් වේ මෙතෙම, 'එම්බා වෙදෙහයෙනි, තෙපි තොප පමණට වස්තු ඇත්තේය; මම ද මා පමණට වස්තු ඇත්තෙමි. එසේ හෙයින් තොපට මා අඩු කිමෙක්ද'යි ඉක්ම සිතන්නේ ය"යි වදාළහ.
අනුවර්තනය උම්මග්ග ජාතකය, කකන්ටක ප්රශ්නය ඇසුරෙනි.
~ ~ ~ දෙවන කතාව ~ ~ ~
"මගේ අයියා හැමදාමත් ඉහල පැලැන්තියේ ජීවිතයක් ගැන සිහින මවපු කෙනෙක්. අපේ වාසගම වන චිම්ෂා-හිමාලයිස්කි කියන නම පවා විහිළුවට ලක් වෙච්චි නමක්. ඒ නම තියෙන අපේ පරම්පරාවේ අනිත් උදවිය කවදාවත් සමාජයේ ඉහල තැනක් ගත්තු උදවිය නෙමේ. නමුත් අයියට තිබුණ එහෙම වෙන්න හීනයක්.
අයිය රාජ්ය සේවෙට ඇතුළත් වුණේ නිකම්ම ලිපිකරුවෙක් විදියට. එතනත් හම්බ කරපු හැම සතේම කළේ ඉතිරි කරාපු එක. කොටින්ම නාන්න අඳින්න කන්න බොන්න වත් අයියට උනන්දුවක් තිබ්බේ නැහැ. හැමදාමත් අයිය කෙළේ තමුන්ගේ හීන මාලිගාවට ප්ලැන ඇඳපු එක. හැමදාමත් ඒ ප්ලැනේ තිබ්බේ කොටස් හතරයි. a. ගෙදර, b. සේවක නිවැසිය c. කුස්සිය d. ගූස්බෙරි පඳුරු ටික. අයිය පොඩි කාලේ ඉඳන් ගූස්බෙරි කන්න හරිම ආසයි.
අයිය බැන්දේ මැරිච්චි ඉස්ටෙෂන් මාස්ටර් කෙනෙක්ගේ කනවන්දුමියක්. ඈට සල්ලි බාගේ හෙම බොහොම තිබ්බ. අයිය බැන්දත් හරි ඒ ගෑණු කෙනාට හරියට කන්න බොන්න වත් ලැබුණේ නැහැ. අන්තිමට ඈ හාමතේ මළා. අයිය ඒ සල්ලි ටිකත් ඉතුරු කරලා තමන්ගේ හීන මාළිගාව හැදුව අන්තිමට.
මම ගියා ඒ ගෙදරට ගිය සතියේ. පැක්ටෙරියකට අල්ලපු ඉඩමක්. ඉඩම අයිනෙන් ගලාපු ගඟ පොඩි කාලේ අපි දැකපු ගඟ වගේ නෙමේ, කළුම කලුයි. අයිය මහත්තයෙක් වෙලා. මුළු ගමම අයියව දන්නේ "චිම්ෂා-හිමාලයිස්කි මහත්තය" කියල. එදා විහිළුවක් වෙච්චි ඒ නම අද අයිය පාවිච්චි කරන්නේ හරිම ආඩම්බරෙන්!
" මම දන්නව මිනිස්සුන්ව අල්ලේ නටවන හැටි. උන් කැරකෙන්නේ මගේ මේ ඇඟිල්ල වටේ." අයිය සිය මහත ඇඟිලි කොටය කරකවන ගමන් කිව්ව. "වෙලාවකට උන් මගේ හැඩේට පඹයෝ හදල පුච්චනව. නමුත් පහුවෙනිද මගෙන් බොන බීර ගැලුමට උන්ට ඒ සේරම අමතකයි. මිනිස්සු තරහ කරගන්න එක වගේම ප්රශ්න අමතක කරවන එකත් කලාවක්!" අයිය බොහොම දාර්ශනික විලාසෙන් කියනව. මේ එදා රජයේ ලිපිකරුවෙක් වෙලා ඉද්දි ආණ්ඩුවට විරුද්ධව වචනයක් වත් නොකියාපු, ලොක්ක කියන හැමදේම බල්ල වාගෙ කොරාපු මගේ අයියද? මට නිනව්වක් නැතුව ගියා.
මම ගියපු පලවෙනි දවසෙම තම අර වත්තේ ගූස්බෙරි වල පළදාව නෙළුවේ. ඒවා අරන් ආපු සේවකය ඒ ටික බන්දෙසියකින් අයිය ඉස්සරහ තියාල යන්ට ගියා. අයිය ඒ දිහා ඇස්ගෙඩි දෙක උරුක් කරන ආසාවෙන් වශී වෙලා බලා උන්නු හැටි මට මේ දැනුත් මැවී මැවී පේනව.
"කාපං මල්ලි මෙව්වා හරිම රහයි!" එහෙම කියමින් අයිය ගූස්බෙරි අහුරක් අරන් කටේ දමා ගත්තේ ඇස්දෙක පියාන එහි රසය තළු මරමරා විඳින ගමන්. රහයි කිව්වට ඒ ගූස්බෙරි වල මෙලෝ රහක් නැහැ. කටටම ඇඹුලයි! අයිය නෙමේ ඒවා කණකට ගත්තේ. "නෑ නෑ මෙව්වා තම මගේ ජීවිතේටම කාපු රසම රස ගූස්බෙරි!" අයිය කිව්වා.
අනුවර්තනය ඇන්ටන් චෙකොව් ගේ "මාදං" (gooseberries) කෙටිකතාව ඇසුරෙනි.
~ ~ ~ තුන්වන කතාව ~ ~ ~
"මේ අපරාධ කරුවන් දෙන්නා එසේ මෙසේ දෙන්නෙක් නෙමේ වොට්සන්. ඔවුන් ඉතාම වෘත්තීය හොරු. බලන්න එංගලන්තෙ තියෙන රජපවුල්,
"අනුග්රාහකයෙක්? ඔබ කියන්නේ ෂර්ලොක් මේ දෙන්නට අමතරව අප නොදන්නා තවත් කෙනෙක් ඉන්නවා කියන එක ද?"
"ඔව් වොට්සන්. අනිවාර්යයෙන්ම."
"ඔබට බැරිද ඔහුට නමක් දෙන්න, ෂර්ලොක්?"
"නමක්? ඔව්, අපට නුදුරු අනාගතෙදීම නමක් දෙන්න බැරි වෙන එකක් නැහැ. ඒත් අපි දැනට ඔහුට ගිජු ලිහිණියා කියමු."
"ගිජු ලිහිණියා??"
"ඔව් වොට්සන්. එක්තරා ලේඛකයකු ගේ කතාවලත් මේ වගේ පුද්ගලයකු ගැන සඳහන් වෙනවා. ඔහු බොහෝ විට ඉතාම දුප්පත් තැනකින් පටන්ගෙන ඉහළට ආපු කෙනෙක් වෙන්න ඕනේ. ඔහුට ආඩම්බර වෙන්න කියල කිසිම පවුල් පසුබිමක් නැහැ. ඔහුගේ පවුලේ ඥාතීන් ගැන හිතල ගර්වයෙන් බලන්න ඔහුට අතීතයක් නැහැ. අන්න ඒ නිසා එවැනි අතීතයක් ඇති අය සමග ඔහුගේ තිබෙනවා පුදුම ඊර්ෂ්යාවක්. බලන්න මේ හොරකම් කර තිබෙන දේවල්? මේවා සියල්ලක්ම බ්රිතාන්ය ඉතිහාසයේ වැදගත්ම තැනක් හිමි ව සිටි පුද්ගලයන් පෞද්ගලිකව පරිහරණය කරපු දේවල්. මේව වෙන කොහෙවත් නැහැ. ඒ අතින් ගත්තම මේවා අමිල වස්තුන්."
"අප ඔහු අල්ලා ගත යුතුයි ෂර්ලොක්!"
" අනිවාර්යයෙන්ම. නමුත් අප ඊට පෙර මේ හොරුන් දෙදෙනා අල්ලා ගත යුතුයි. මට හොඳටම විශ්වාසයි. මේ මොහොතේත් අපේ ගිජු ලිහිණියා තමා විසින් සොරකම් කරවන ලද භාණ්ඩ වලට මැදිවෙලා අපමණ සතුටක් ලබනවා ඇති."
අනුවර්තනය, ශ්රීමත් ආතර් කොනන් ඩොයිලිගේ "The case of Vanderbilt & Yeggman" ඇසුරිණි.
~ ~ ~ අවසාන කතාව ~ ~ ~
" මම ණය ගන්නේ නොගෙවා ඉන්න නෙමේ අයිසේ! තමුසේ හිතුවද මම මේ ණය සල්ලි උයල කනවය කියල! පිස්සෙක්! මිනිහෝ, මේ ණය ගන්නේ ඇපල් ගන්න. ඒ ඇපල් ගෙඩි වලින් ලැබෙන ඇපල් ඇට පැළකලාම එන ඇපල් වත්තේ ආදායම ඇති ඔහේගේ ණය එකපාරට දහපාරක් ගෙවන්න. බොරුනම් අහපං මේ පාදිලි උන්නාන්සේගෙන්! "
අනුවර්තනය, අන්තෝනි ගාර්ෂියා ගේ "The apple man" කෙටිකතාව ඇසුරිණි.